التهاب معده‌ای روده‌ای نزد کودکان
هنگامی که کودک به التهاب روده و معده‌ای مبتلا شده باشد که توسط ویروس ایجاد شده، استفراغ و اسهال معمولترین نشانه‌های بیماری است. این بیماری تقریباً همیشه بی‌خطر بوده و ظرف چند روز از بین می‌رود. این امر اهمیت دارد که به بدن کودک مایعات وارد شود، بویژه اگر همزمان اسهال شدید هم داشته باشد. این امر بیش‌از همه در مورد کودکان زیر یک سال صدق می‌کند.
هم کودکان و هم بزرگسالان می‌توانند دچار بیماری التهاب معده‌ای روده‌ای شوند. این متن درباره التهاب معده‌ای روده‌ای نزد کودکان تقریباً شش ساله یا کوچکتر می‌باشد.
نشانه‌های بیماری :
هنگامی که کودکان التهاب معده‌ای روده‌ای دارند این امر معمول است که آنها:
۱- استفراغ می‌كنند .
۲- اسهال دارند.
۳- حالت تهوع دارند.
۴- شکم درد دارند.
۵- تب دارند.
۶- خسته و بی‌رمق می‌شوند.
۷- مایل به خوردن غذا نیستند.
نشانه‌های بیماری اغلب بسرعت و بفاصله چند روز پس از آلوده شدن کودک پدیدار می‌شوند. استفراغ اغلب ظرف یک تا چند شبانه روز متوقف می‌شود. اسهال ممکن است مدت طولانی‌تری ادامه یابد، در بعضی مواقع تا یک هفته.
بیماری التهاب روده‌ای معده‌ای در نیمه زمستانی سال، هنگامی که افراد نزدیکتر به یکدیگر و در فضاهای داخلی بسر می‌برند، رایج‌تر است. فرد همچنین می‌تواند از طریق آب آشامیدنی آلوده به باکتری‌ها، انگل‌ها و ویروس‌ها و یا از غذایی که بطور مناسب طبخ نشده، معمولاً در ارتباط با یک سفر خارج از کشوربه بیماری التهاب معده و روده مبتلا شود.
چه زمانی بایستی به مراکز درمانی مراجعه کنم؟
اگر کودک یک یا چندین نشانه بیماری ذکر شده در زیر را دارد، به یک درمانگاه و یا به شماره تلفن ۱۱۷۷ برای راهنمایی گرفتن زنگ بزنید:
۱- کودک زیر شش ماه سن داشته و استفراغ و اسهال دارد.
۲- حال کودک بعداز گذشت یک شبانه روز بهتر نشده است.
۳- کودک بنظر سالم می‌آید اما بعداز گذشت دو هفته از ابتلا به بیماری التهاب معده و روده، مدفوع او هنوز آبکی/شل است.
۴- کودک به یک بیماری مزمن گرفتار بوده و شما مطمئن نیستید که آیا به درمان نیاز دارد یا خیر.
اگر کودک استفراغ می‌کند بگونه‌ای که قادر به نگهداری هیچگونه مایعاتی نیست و همزمان اسهال شدید دارد، خطر بروز کمبود مایعات بدن افزایش می‌یابد. این امر می‌تواند منجر به دهیدراته شدن (کمبود شدید آب بدن) کودک شود. این حالت یک وضعیت حاد می‌باشد. هرچقدر سن کودک پایین‌تر باشد، حساسیت او به کمبود مایعات و دهیدراته شدن بالاتر می‌رود.
اگر کودک اسهال دارد، استفراغ می‌کند و همزمان دارای یک یا چندین نشانه بیماری زیر می‌باشد، بیدرنگ به مراکز درمانی مراجعه کنید:
۱- مایعاتی به بدن کودک وارد نمی‌شود و یا بسیار کمتر از معمول ادرار می‌کند.
۲- کودک خسته بوده، توانایی بازی کردن ندارد و به محیط اطِراف علاقمندی نشان نمی‌دهد.
۳- کودک درد شکم زیادی دارد که از بین نمی‌رود و یا بدتر می‌شود.
۴- در استفراغ یا مدفوع کودک خون دیده می‌شود.
۵- به یک درمانگاه و یا مرکز درمانی کشیک برای دریافت کمک مراجعه کنید. اگر این امکان وجود ندارد، به اورژانس مراجعه نمایید.
من شخصا چه کار میتوانم انجام دهم؟
۱- به کودک به دفعات زیاد نوشیدنی بدهید:
کودکانی که به التهاب معده‌ای روده‌ای مبتلا هستند نیاز به دریافت مایعات بیشتری از حالت معمولی دارند. از همین رو بدفعات زیاد به کودک نوشیدنی ارائه نمایید، ترجیحاً بلافاصله بعداز اینکه به این بیماری دچار شد. به کودک در هر وحله کمی مایعات بدهید اما این کار را بدفعات زیاد انجام دهید. اگر کودک به یکباره مایعات زیادی بنوشد ممکن است دوباره استفراغ کند.
اگر کودک خودش نمی‌تواند بنوشد تلاش کنید با یک قاشق چایخوری به او مایعات بدهید.
۲- از نوشیدنی شیرین پرهیز کنید:
از دادن نوشیدنی با شیرینی زیاد مانند نوشابه یا شربت غلیظ پرهیز کنید. اگر کودک در مدتی کوتاه شکر زیادی دریافت کند ممکن است اسهال او شدیدتر شود. به او نوشیدنی‌های کم شیرینی (لایت) هم ندهید. این نوشیدنی‌ها هیچگونه شکری ندارند اما در عوض مواد دیگری در آنها وجود دارد که ممکن است به بروز اسهال منجر شود. بغیراز موارد یاد شده به کودک آنچه مایل به نوشیدن آن است بدهید، مهم این است که مایعات به بدن او وارد شود.
۳- با بستنی یخی امتحان کنید:
اگر کودک مایل به نوشیدن نیست می‌توانید به او بستنی یخی بدهید. اما بازهم به ارائه مایعات و جایگزین مایعات به کودک ادامه دهید. حتی اگر کودک بستنی یخی را بخورد بازهم نیاز به دریافت مایعات یا جایگزین مایعات دارد.
۴- به شیر دادن یا غذا دادن به کودک با استفاده از بطری ادامه دهید:
اگر به کودک خود شیر می‌دهید و یا شیر خود را در یک بطری شیر به او می‌دهید به این کار ادامه دهید اما بدفعات بیشتر از معمول و حتی باوجود اینکه کودک به استفراغ کردن ادامه دهد. اگر به فرزند خود شیر می‌دهید سعی کنیدشیر را با پمپ شیردوش یا روش دیگر بدوشید، تا پس از آن اگر کودک مایل به گرفتن پستان نیست، با قاشق شیر را به او بدهید.
۵- مایعات را در دهان کودک بچکانید:
شما همچنین می‌توانید از یک سرنگ پلاستیکی ویژه که برای دادن دارو به کودکان بکار برده می‌شود، استفاده کنید. جایگزین مایعات یا شیرمادر را با سرنگ در دهان کودک و به قسمت داخلی گونه او پاشیده یا بچکانید تا مایعات مربوطه از آنجا وارد حلق او شود. از پاشیدن مستقیم مایعات در کام کودک خودداری کنید زیرا این عمل ممکن است در او ایجاد حالت تهوع کند. در داروخانه سرنگ در ابعاد مختلف موجود است.
۶- دو قاشق چایخوری مایعات هر پنج دقیقه یکبار:
کودکی که زیاد استفراغ می‌کند نیاز به دریافت تقریباً دو قاشق چایخوری مایعات در هر پنج دقیقه دارد. اگر از سرنگ استفاده می‌کنید، دو قاشق چایخوری معادل ۱۰ میلی‌لیتر مایعات می‌باشد. کودکان اغلب بیش از آنچه فکر می‌کنید به مایعات نیاز دارند. بعنوان نمونه یک کودک یکساله در یک شبانه روز نیاز به بیش از یک لیتر مایعات دارد.
۷- ممکن است نیاز به جایگزین مایعات باشد:
اگر کودک بسیار استفراغ می‌کند و یا اسهال شدید دارد، بدون توجه به سن او، بهترین حالت ممکن دادن جایگزین مایعات می‌باشد. جایگزین مایعات حاوی مقادیر مناسب املاح و شکر می‌باشد که به بازگرداندن تعادل مایعات بدن کمک می‌کند.
در بعضی مواقع شاید کودک مایل به نوشیدن جایگزین مایعات نیست. در این مواقع می‌توانید کوشش کنید با افزودن آب میوه یا کمی شربت غلیظ به آن طعم بدهید.
کودکان در سنین بالاتر به اندازه کودکان کوچکتر نسبت به کمبود مایعات و دهیدراته شدن (کمبود شدید مایعات بدن) حساس نیستند. به همین دلیل می‌توانید به کودکان در سنین بالاتر که مایل به نوشیدن جایگزین مایعات نیستند، مایعاتی که مایل به نوشیدن آن هستند بدهید.
جایگزین مایعات برای کودکان برای خرید در داروخانه موجود است.
هنگامی که استفراغ پایان یافته اما اسهال ادامه دارد :
این امر معمول است که استفراغ کودک متوقف شده اما اسهال او تا مدتی دیگر ادامه دارد. کودکانی که شیرمادر می‌خورند می‌توانند مانند قبل به دریافت شیرمادر ادامه دهند کودکانی که با بطری شیر، غذا می‌خورند می‌توانند بسته به سن خود شیر خشک، حریره برنج یا حریره ذرت دریافت کنند. با دادن مقادیر کم در هر نوبت شروع کنید.
اگر کودک بالای شش ماه داشته باشد می‌توانید امتحان کرده و به او سوپ هویج بدهید که می‌تواند یک اثر متوقف کننده بر روی اسهال داشته باشد. شما می‌توانید از طریق مخلوط کردن پوره هویج و آب، خودتان این سوپ را تهیه کنید.
هنگامی که کودک می‌خواهد شروع به خوردن کند، خوب است که به او غذای عادی بدهید. در هر وحله مقادیر کمی غذا به کودک بدهید. خوب است که از دادن میوه پرهیز کنید، زیرا کودک ممکن است از خوردن میوه دچار اسهال شود. همچنین تا زمانی که کودک بهبودی خود را بدست آورد، از دادن حریره غلات کامل و مواد غذایی سرشار از فیبر به او پرهیز کنید.
اگر حالت تهوع مجددا برگردد :
حال کودک را مورد توجه قرار دهید، بعنوان نمونه اگر از حالت معمول خسته‌تر باشد، توانایی بازی کردن ندارد یا به محیط اطراف اهمیت ندارد. اگر بسیار خسته، بی‌حال و بی‌رمق شود به مراکز درمانی مراجعه کنید.
اینگونه می‌توانید از التهاب معده‌ای و روده‌ای پیشگیری کنید
التهاب معده‌ای و روده‌ای در بیشتر مواقع به یک عفونت ویروسی ربط دارد. التهاب معده‌ای و روده‌ای به آسانی سرایت می‌کند و اغلب چندین نفر در خانواده یا کودکستان همزمان به آن مبتلا می‌شوند.
از آنجایی که التهاب معده‌ای و روده‌ای مسری است، خوب است که:
۱- قبل از صرف هر وعده غذایی و بعداز هربار استفاده از دستشویی دستهای خود را بشویید.
۲- از حوله شخصی و یا حوله کاغذی یکبار مصرف استفاده کنید.
۳- توالت را تمیز و خشک نگهدارید.
اگر کودک مبتلا به التهاب معده‌ای و روده‌ای از پوشک استفاده می‌کند، می‌توانید پوشک‌های استفاده شده را قبل از انداختن در سطل زباله در یک کیسه پلاستیکی قرار دهید. میز تعویض پوشک را تمیز کرده و پس از تعویض پوشک دستهای خود را بدقت بشویید.
باقی ماندن در خانه دو شبانروز بعداز آخرین نشانه‌های بیماری :
کودکانی که اسهال و استفراغ دارند بایستی در خانه باقی بمانند. آنها می‌توانند هنگامی که برای دو شبانروز، دوباره مانند قبل غذا می‌خورند، دیگر استفراغ نمی‌کنند و یا اسهال آبکی ندارند، می‌توانند به کودکستان یا مهدکودک خانوادگی برگردند. کودکانی که به مدرسه می‌روند بایستی یک تا دو شبانروز بعداز آنکه سلامتی خود را بدست آوردند، در خانه بمانند.
چه اتفاقی در بدن می‌افتد؟
در هنگام ابتلا به التهاب معده‌ای و روده‌ای، سلول‌های غشاء مخاطی روده‌ها در اثر ویروس، انگل یا باکتری آسیب می‌بیند. غشاء مخاطی روده‌ها معمولاً مایعات را جذب می‌کنند اما هنگامی که آسیب می‌بینند نمی‌تواند به همان میزان به جذب مایعات بپردازد. در عوض مایعات بدن از طریق استفراغ یا اسهال از بدن خارج می‌شود.
هنگامی که فرد اسهال دارد بدن هم مایعات و املاح از دست می‌دهد. کودکان نسبت به از دست دادن مایعات حساسیت بیشتری نسبت به بزرگسالان دارند. هر چقدر کودک خردسال‌تر باشد سریع‌تر به کمبود مایعات دچار می‌شود.
استفراغ می‌تواند منجر به آن شود که کودک در نگهداری مایعاتی که می‌نوشد با دشواری مواجه شود. اگر دفع مایعات نزد یک کودک خردسال بیش از میزانی باشد که می‌نوشد، حال او می‌تواند بسرعت بدتر شود. تب بالا موجب آن می‌شود که کودک مایعات بازهم بیشتری از دست دهد. از این رو این امر حائز اهمیت است که از همان ابتدای بروز اولین نشانه‌های التهاب معده‌ای و روده‌ای به او نوشیدنی بدهید.
