هیچ‌چیز بدتر از این نیست که دیگران به‌دلیل بوی بد بدن فرد، از او فاصله بگیرند و احساس ناخوشا یندی در کنارش داشته باشند. این موضوع به ویژه برای خانم‌ها بسیار ناراحت‌کننده است. پس از انجام تمرینات ورزشی، میتوان با دوش‌گرفتن میتوان بوی بد را دور کرد . حتی پس از خوردن یک ساندویچ همبرگر پر از پیاز، میتوان با مسواک و خمیردندان نعنایی بوی بدِ دهان را رفع کرد. اما در برخی موارد ممکن است بوی بدِ بدن به دلایل خاصی مانند بیماری باشد که رفع آن به‌سادگی امکان‌پذیر نیست. بوی بدن می‌تواند با سلامتی فرد در ارتباط باشد. به این دلیل که برخی بیماری‌ها یک بوی منحصربه‌فرد و مشخص تولید می‌کنند که از روی آن میتوان بیماری را تشخیص داد.
در این مقاله، بوی خاص بدن را که باید به آنها توجه بیشتری داشته باشید، بررسی خواهیم کرد. این بوها ممکن است نشانه‌ی یک مشکل جدی باشند. تشخیص زودهنگام آنها می‌تواند در کنترل بیماری یا پیشگیری از آن بسیار مؤثر باشد .
۱- استشمام بوی میوه مانند از دهان: نشانه‌ی دیابت است.
۲- بوی بدِ پا: نشانه‌ی بیماری «پای ورزشکار» است.
۳- بوی بدِ مدفوع: نشانه‌ی عدم تحمل لاکتوز است.
۴- بوی بد ادرار: ممکن است به دلیل عفونت دستگاه ادراری باشد.
۵- بوی بد دهان در صبح: می‌تواند نشانه‌ای از آپنه‌ی خواب باشد.
استشمام بوی میوه مانند از دهان نشانه‌ی دیابت است :
یکی از عوارض حاد دیابت، در نتیجه‌ی کمبود انسولین و افزایش قندخون در بدن ایجاد می‌شود.
در این حالت، بدن شما نمی‌تواند انرژی لازم را ایجاد کند و بنابراین از تجزیه‌ی اسیدهای چرب برای تأمین انرژی استفاده می‌کند. این سبب می‌شود مواد شیمیایی اسیدی به نام کتون در خون تولید شود. یکی از این اسیدها، استون است که در پاک‌کننده‌های لاک ناخن به کار می‌رود و سبب می‌شود از نفس‌تان بویی مانند بوی میوه به مشام برسد. احتمالا خودتان متوجه آن نخواهید شد تا زمانی که کسی آن را به شما بگوید، اما پزشک به‌محض ورود شما به اتاقش آن را احساس خواهد کرد.
عوارض این بیماری بسیار جدی است و حتی احتمال خطر مرگ را افزایش می‌دهد. به‌دلیل استفراغ و ادرار مکرر، بدن به میزان زیادی مایعات از دست می‌دهد و این بسیار خطرناک است.
این بیماری معمولا با نشانه‌های دیگر دیابت مانند خستگی، تاریِ دید و کاهش وزنِ بی‌دلیل همراه است، اما ممکن است فرد همه‌ی این علائم را هم‌زمان باهم نداشته باشد. این امر سبب تأخیر در تشخیص بیماری و درمان آن می‌شود. بنابراین اگر تشخیص دادید که از دهان‌تان بوی استون یا میوه به مشام می‌رسد و با یک یا چند نشانه مانند خستگی، خشکی دهان، دشواریِ تنفس یا درد شکمی همراه است، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
پزشک ابتدا خون‌تان را ازلحاظ سطح کتون بررسی می‌کند (برای این کار باید آزمایش خون بدهید). سپس برای جبران مایعاتِ ازدست‌رفته و بازگرداندن سطح قندخون به حالت طبیعی، با انسولین‌درمانی به شما کمک خواهد کرد.
بوی بدِ پا: نشانه‌ی بیماری «پای ورزشکار» است:
اگر همه‌ی راه‌ها را برای خلاصی از بوی بدِ کفش‌تان امتحان کرده‌اید اما هنوز پایتان بوی بدی می‌دهد، ممکن است دلیل آن عفونت قارچی باشد. اگر در اطراف پنجه‌ی پا پوست خشک و زبر، سرخی و تاول مشاهده می‌کنید، ممکن است به بیماری پای ورزشکار (athlete’s foot) مبتلا شده باشید. در این بیماری، بوی نامطبوعی از پا به مشام می‌رسد که حاصلِ ترکیب باکتری‌ها و قارچ‌های فاسدکننده‌ی پوست پا و بافت‌های اطراف انگشتان پا است. اگر پاها را بخارانید، به‌راحتی ممکن است عفونت و قارچ را به سایر نقاط بدن مانند کشاله‌ی ران یا زیربغل هم منتقل کنید که این نیز به نوبه‌ی خود سبب ساطع شدن بوی بد از آنها خواهد شد.
به‌موجبِ این بیماری، بافت نواحی بین انگشتان نرم و مرطوب می‌شود و بنابراین مکان مناسبی برای رشد بیشتر باکتری‌ها خواهد بود. به‌مرور زمان، بیماری‌های پیچیده‌تری مانند سلولیت و عفونت‌های باکتریایی هم به بافت‌های بدن افزوده خواهد شد. بنابراین به‌هیچ‌عنوان نباید آن را نادیده بگیرید. به‌محض دیدن علائم در پاها، از اسپری‌های ضدقارچ مانند لوتریمین یا تیناکتین استفاده کنید. اگر پس از دو هفته مشکل پاها برطرف نشد، به پزشک مراجعه کنید تا شما را دقیق‌تر معاینه کند و درمانی هدف‌مندتر برای‌تان درنظر بگیرد.
اگر در باشگاه ورزشی به این بیماری مبتلا شده‌اید، باید مراقب باشید تا بیماری دوباره به سراغ‌تان نیاید. برای پیشگیری بهتر است در اتاق رختکنِ باشگاه، کفش‌تان را عوض نکنید. همچنین کفش‌تان را در کمدهای آنجا قرار ندهید. ازآنجاکه قارچ‌ها در محیط مرطوب رشد می‌کنند، پاهایتان را با پودر بچه خشک کنید تا عرق نکنند.
بوی بدِ مدفوع: نشانه‌ی عدم تحمل لاکتوز است:
هنگامی‌که روده‌ی کوچک نمی‌تواند به‌اندازه‌ی کافی، آنزیم لاکتاز را برای هضم لاکتوز (شکر موجود در محصولات لبنی) تولید کند، بدن نسبت به لاکتوز تحمل‌ناپذیر می‌شود.
بنابراین روده‌ی کوچک به‌جای آنکه لاکتوز را مستقیم به سوی جریان‌خون هدایت کند، آن را به روده‌ی بزرگ می‌فرستد و باکتری‌های روده آن را تخمیر می‌کنند. این سبب شُل و بدبو شدن مدفوع، نفخ و بدبوشدن هوای درون روده می‌شود.
تحمل‌ناپذیری نسبت به لاکتوز، مشکلی تقریبا رایج است. حدود ۶۵ درصد از افراد با هضم لبنیات مشکل دارند. اما واکنش‌های شدید مانند درد معده، تهوع، اسهال و استفراغ به همراه خروج گازهای بدبو از روده در هر فرد متفاوت است.
برای بسیاری از افراد، فقط ۱۲ گرم لاکتوز (حدود ۲۰۰ میلی‌لیتر شیر یا یک فنجان بستنی) می‌تواند علائم ناراحت‌کننده‌ای را ایجاد کند. بنابراین اگر هوای خارج‌شده از روده یا مدفوع‌تان (به‌ویژه پس از خوردن شیر) بدبوست، با پزشک مشورت کنید.
پزشک مشکل‌تان را تشخیص می‌دهد و به جلوگیری از بروز سایر مشکلات مربوط به روده، مانند بیماری کرون که ممکن است دلیل ایجاد بوی بد مدفوع باشد کمک می‌کند. حتی ممکن است قرص لاکتاز حاوی آنزیم لاکتاز را به‌منظور هضم لبنیات در عرض ۴۵ دقیقه تجویز کند.
بوی بد ادرار: ممکن است به‌دلیل عفونت دستگاه ادراری باشد:
عفونت دستگاه ادراری سبب می‌شود بوی بسیار زننده تقریبا شبیه به بوی مواد شیمیایی از ادرار ساطع شود. این هنگامی اتفاق می‌افتد که باکتری‌ها (به‌ویژه باکتری E.coli) وارد دستگاه و مجاری ادراری می‌شوند. این باکتری‌ها پس از تجمع در مثانه، سبب عفونت این بخش از بدن می‌شوند.
این بیماری در زنان به‌دلیل کوتاه‌تر بودن مجاری ادراری‌شان شایع‌تر است. بنابراین هنگامی‌که بوی بدی از ادرار استشمام می‌کنید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید تا ادرارتان آزمایش شود.
بوی بد دهان در صبح: می‌تواند نشانه‌ای از آپنه‌ی خواب باشد:
توصیه‌ها :
۱- چون بوی بدن، ناشی از فعالیت باکتری‌ها روی عرق می‌باشد، با شستن بدن با آب و صابون و خصوصاً آب سرد و به ویژه در نقاطی که بیشتر بو می‌گیرد، مثل زیر بغل و کشاله ران میتوان بوی عرق را کنترل کرد. تعداد دفعات شستشوی بدن، بستگی به شدت فعالیت غدد عرق و میزان بدبویی آن دارد.
۲- استفاده از لباس‌های نخی و کتانی و تعویض به موقع البسه زیر، در رفع بوی بد بدن مۆثر است.
۳- غذاهای پروتئینی، چرب و ادویه‌ها مثل ماهی، ادویه کاری، کله پاچه، … از جمله مواردی هستند که در تشدید بوی بدن مۆثرند؛ بنابر این، اجتناب از این ترکیبات توصیه می‌شود.
۴- ازاله موهای زیر بغل و ناحیه ران، خصوصاً با استفاده از داروهای سنتی موبر، مانع ماندن طولانی مدت عرق و بدبویی این نواحی می‌شود.
۵- استحمام درون وان حمام که یک فنجان آب گوجه فرنگی داخل آن ریخته شده، از دیگر روش‌های رفع بوی نامطبوع عرق بدن است.
۶- به کسانی که از بوی بد پاهای خود در عذابند، توصیه می‌شود پاهایشان را مرتباً با آب گرم و صابون بشویند و پس از شستن، کاملاً خشک نموده و از پودر مخصوص پا یا نشاسته ذرت یا پودر بچه داخل کفش‌ها استفاده نمایند.
۷- استفاده از کفش‌های روباز و صندل، خصوصاً در فصل تابستان، مانع تشدید تعریق پا و بدبویی آن می‌شود و برعکس پوشیدن کفش‌های لاستیکی و پلاستیکی از تنفس مطبوع پاها جلوگیری کرده و بدبویی آن را تشدید می‌نماید.
۸- قرار دادن پاها در محلولی مرکب از نصف فنجان نمک و یک لیتر آب، در کنترل تولید عرق موثر است. همچنین میتوان مقداری چای را در یک لیتر آب دقایقی جوشاند و پاها را به مدت نیم ساعت داخل آن قرار داد و پس از خشک کردن پاها، از پودر بوگیر ضد عرق استفاده کرد تا به مرور بوی بدپاها رفع شود.
۹- استفاده از پودر گیاهان معطر داخل کفش و استعمال بوگیرهای حاوی پودر زغال جهت کاهش تعریق پاها و مهار بوی بد آنها مۆثر است.
۱۰- تعادل در مصرف غذاهای تند و پر ادویه مثل پیاز، موسیر، فلفل، پیازچه، سیر و تره فرنگی، از راه‌های دفع بوی بد پا می‌باشد. بهتر است که غذاها بو و طعم تند نداشته باشند.
۱۱- در مواردی که تنش‌های عصبی و ناراحتی‌های روحی، عامل تعریق زیاد بدن شده‌اند، توصیه به مصرف داروهای آرام‌بخش و پرهیز از اضطراب و استرس می‌شود.
گیاهان دارویی که در کنترل بوی بدن تاثیر بسزایی دارد :
. ۱- برگ مورد: پاشیدن پودر برگ تازه خشک شده گیاه مورد با شستشوی پوست با آب دم‌کرده غلیظ. برگ مورد به علت دارا بودن خاصیت قابض غدد عرق بودن، تعریق زیاد پوست را کنترل نموده و اسانس معطر آن باعث خوشبویی بدن می‌شود.
۲- برگ شیرین بیان: دم‌کرده غلیظ برگ تازه شیرین بیان (حدود ۵۰ گرم در یک لیتر آب جوش که به مدت ۱۵ دقیقه دم کشیده باشد) را جهت شستشوی موضع عرق روزی ۳-۲ بار استفاده نمایید تا از بوی بد عرق، رهایی یابید.
۳- برگ حنا: پودر برگ حنا به تنهایی یا همراه با پودر برگ سدر یا جوش شیرین، با اثر خنک کنندگی پوست و کم کردن فعالیت غدد عرق، به رفع بدبویی پوست کمک می‌کند. میتوان حنا را با جوشانده سماق یا سرکه خمیر کرده و به موضع عرق مالیده و نیم ساعت بعد با آب‌غوره یا سرکه رقیق شده، موضع را شستشو داد.
۴- مریم گلی: از این گیاه میتوان به صورت جوشانده و همراه با گل ختمی و زوفا، شربت خوراکی تهیه کرد و روزی ۲ مرتبه میل نمود تا در کاهش تعریق بدن اثر گذارد. همچنین پاشیدن پودر آن زیر بغل یا داخل کفش یا شستشوی موضع عرق با دم‌کرده غلیظ آن، در رفع بدبویی و خوشبو نمودن پوست مۆثر است.
۵- مازو: تعفن فراوان این گیاه، آن را جزو قابض‌های قوی قرار داده که استفاده از پودر یا دم‌کرده غلیظش به کسانی که از زیادی ترشح غدد عرق پوست شاکی‌اند، توصیه می‌شود. همچنین میتوان ۱۰۰ گرم میوه مازوی خشک را ساییده با ۵۰ گرم پودر مردار سنگ و ۱۰ گرم پودر زاج سفید مخلوط کرده و روزانه داخل کفش یا زیر بغل استعمال نمود و پس از نیم ساعت با دستمال پاک کرد.
۶- پوست و برگ گردو: برگ گردو دارای خاصیت ضد میکروبی قوی می‌باشد، بنابر این شستشوی موضع با خیسانده یا دم‌کرده غلیظ برگ تازه گردو، در رفع بدبویی پوست مۆثر است. پوست سبز گردو نیز به علت دارا بودن تعفن فراوان و قابض بودن، در کنترل ترشح عرق بسیار مفید است. میتوان مخلوط پودر برگ گردو، پودر پوست گردو، مردار سنگ و حنا به نسبت مساوی تهیه نمود و روی موضع عرق پاشید.
۷- نعناع: استفاده خوراکی از برگ تازه نعناع یا عرق آن در رفع بدبویی دهان بسیار مۆثر است. همچنین استفاده از محلول دم‌کرده نعناع جهت شستشوی پوست بدن علاوه بر رفع بدبویی و کم کردن ترشح غدد عرق، باعث خوشبو شدن بدن نیز می‌شود.
۸- برگ سیب: استفاده از دم کرده برگ تازه درخت سیب به عنوان محلول شستشوی بدن، در کاهش بوی بد عرق نقش مۆثری دارد، خصوصاً اگر این دم کرده همراه کمی سرکه استفاده شود.
۹- گلسرخ: گذاشتن گلبرگ‌های تازه گلسرخ روی موضع عرق یا شستشوی بدن با گلاب یا پاشیدن پودر گلسرخ زیر بغل و داخل کفش، از دیگر روش‌های سنتی درمان تعریق محسوب می‌شود.
۱۰- رزماری: این گیاه که به اکلیل کوهی نیز شهرت دارد، در کاهش تعریق بدن اثر بسزایی دارد. میتوان ترکیبی از ۵۰ گرم پودر برگ رزماری و ۲۰۰ گرم پودر بچه (تالک) تهیه نمود و روزی ۳-۲ بار به محل عرق پاشید. علاوه بر گیاهان دارویی مذکور، استفاده از جوش شیرین، گل ارمنی، زاج سفید و مردار سنگ نیز که در واقع جزو مواد معدنی دارویی هستند، در درمان تعریق و بوی بد آن مۆثر است.
۱۱- گل ارمنی یا همان خاک ارژیل، نوعی گل رس خالص ورز داده شده است که در التیام زخم و ضد عفونی کردن پوست و رفع بوی بدن مۆثر است. طرز استفاده از این ماده معدنی به این صورت است که میتوان آن را به صورت خشک به تنهایی یا ترکیب با پودر نعناع و گلسرخ روی موضع عرق پاشید یا به صورت محلول با مقداری آب و سرکه به صورت گل شل درآورده و روزی نیم ساعت روی موضع عرق گذاشت.
۱۲- پاشیدن پودر شیرین بیان به داخل کفش یا روی مواضع عرق، در کاهش ترشحات و رفع بوی بد آن مۆثر است.
۱۳- استفاده از مردار سنگ و زاج سفید نیز به تنهایی یا در ترکیب با مواد ضد عرق مذکور در بندهای قبلی نیز از دیگر راه‌های توصیه شده در طب سنتی جهت درمان تعریق و بدبویی بدن است .
