سرماخوردگی یک عفونت ویروسی مسری است که راه های تنفسی فوقانی را آلوده نموده و باعث تحریک و ترشح در راه های هوایی می شود. ابتلاء به سرماخوردگی ممکن است در اثر تماس با فرد آلوده یا تماس با وسایل آلوده صورت پذیرد و گاهی عواملی مانند سرما، استرس و خستگی می توانند شرایط را برای فعالیت ویروس سرماخوردگی نهفته در مجرای تنفسی مناسب کند.
زکام، سرماخوردگی و آنفولانزا در ابتدا شبیه به هم به نظر برسند. از آنجا که این بیماری‌‌ها روی سیستم تنفسی تاثیر می‌گذارند، معمولا علائم مشابهی دارند؛ علائمی مانند آبریزش بینی، گرفتن بینی، عطسه، بدن درد و احساس کوفتگی بدن. بهترین راه برای تشخیص این‌که سرما خورده‌اید یا آنفلونزا گرفته‌اید مراجعه به پزشک است. پزشک با بررسی علائم بیماری نوع آن را تشخیص می‌دهد.
علایم شایع سرماخوردگی :
سرماخوردگی ها معمولا ناگهانی شروع می شوند. آب ریزش در ابتدا شفاف بوده و ممکن است شدّت یافته و زرد رنگ گردد و گرفتگی بینی، سرفه، گلودرد، بی حالی، خستگی، بی تابی، بی اشتهایی، گاهاّ ریزش اشک و التهاب از علائم عمده آن است. تب غیر معمول می باشد اما کودکان و اطفال ممکن است تب داشته باشند.
علائم سرماخوردگی عبارتند از:
۱-علائم مخاطی :
ترشح مخاط
احساس فشار و سنگینی سینوس
آبریزش بینی
گرفتگی بینی
عدم احساس بو یا مزه
عطسه
ترشح پشت حلق
۲- علائم در سر:
جمع شدن اشک در چشم
سر درد
سوزش گلو
سرفه
احساس درد هنگام قورت دادن آب دهان
۳- علائم در بدن :
خستگی مفرط
سرما
کوفتگی بدن
تب با درجه پایین
ناراحتی در قفسه سینه
عوامل موثر در بروز سرماخوردگی :
ویروسهای سرماخوردگی پس از ورود به بدن در مخاط دستگاههای تنفسی ایجاد بیماری کرده و همراه با ترشحات دستگاه تنفسی از فردی به فرد دیگر قابل انتقال است. بنابراین :
• دست دادن ، بوسیدن ، عطسه و سرفه در محلهای عمومی باعث انتقال آن می‌شود.
• رطوبت و درجه حرارت در انتشار ویروس نقش دارد، این بیماری در کشورهای مناطق معتدل در فصل سرما (زمستان و پاییز) به علت بارندگی و رطوبت بیشتر است.
• از دیگر علل افزایش بروز سرماخوردگی در فصل سرما استفاده بیشتر از وسایل نقلیه دسته جمعی و تجمع در فضاهای بسته و عدم استفاده از تهویه مناسب است.
• تغذیه یکی از فاکتورهای موثر در عملکرد سیستم ایمنی است. بنابراین سوء تغذیه در بروز بیماریهای عفونی نقش مهمی را ایفا می‌کند. ابتلا به بیماریهای مزمن قلبی ، کلیوی و ریوی نیز فرد را مستعد ابتلا به این عفونت می‌کند.
پیشگیری و کنترل بیماری :
۱- دستانتان را بشوئيد : بیشتر ویروس های سرماخوردگی از طریق تماس مستقیم منتشر می شوند . کسی که سرماخورده است بداخل دست های خود عطسه کرده و سپس اشیائی مثل تلفن ، صفحه کلید کامپیوتر یا لیوان را لمس می کند . میکروبها می توانند برای ساعت ها و در بعضی موارد هفته ها زنده باقی مانده و سپس به فرد بعدی که آن اشیاء را لمس می کند منتقل شود . بنابراین باید دستهای خود را مکرراً بشوئيد . در صورتی که امکان شستن دستتان را ندارید دستهای خود را بسیار سخت برای یک دقیقه به هم بمالید . این کار باعث جداشدن اکثر ویروسهای سرماخوردگی از پوست می شود .
۲ - سرفه و عطسه خود را با دستانتان نپوشانید : زمانی که احساس می کنید در حال سرفه یا عطسه هستید از یک دستمال دستمال استفاده کرده و آنرا بلافاصله دور بیاندازید . اگر دستمال ندارید سر خود را از افرادی که نزدیک شما هستند به طرف دیگر چرخانده و به فضای آزاد سرفه کنید .
۳- صورتتان را لمس نکنید : ویروسهای سرماخوردگی از طریق چشم ، دهان و بینی وارد بدن شما می شوند . لمس صورت کودکان راه اصلی ابتلای آنان به سرماخوردگی بوده و همچنین موجب انتقال سرماخوردگی از آنان به والدینشان می باشد .
۴ - مقدار زیادی مایعات بنوشید : آب سیستم بدن شما را شستشو داده و باعث خروج سموم از بدن شما می شود . یک فرد بالغ سالم بطور متوسط روزانه ۸ لیوان مایعات نیاز دارد.
۵- درصورتی که امکاناتش را دارید از سونا استفاده کنید وقتی به سونا می روید هوائی که استنشاق می کنید بالاتر از ۸۰ درجه است و این درجه حرارت باعث از بین رفتن ویروس های سرماخوردگی می شود .
۶ - از هوای آزاد استفاده کنید اکثریت افراد در زمانی که هوا سرد است در خانه و محوطه های بسته می مانند بنابراین میکروبهای بیشتری در اطاق های خشک و شلوغ در حال گردش است .
۷ - ورزش های آئروبیک را به طور منظم انجام دهیداین ورزش ها باعث افزایش سلولهای مقابله کننده با ویروس در بدن می شود .
۸ - غذاهای گیاهی مصرف کنید : مواد شیمیائي طبیعی موجود در گیاهان باعث افزایش ویتامین های بدن می شود . بنابراین میوه و سبزیجات سبز تیره ، قرمز و زرد مانند اسفناج ، کاهو ، هویج ، گوجه فرنگی ، سیر و ... مصرف کنید . آب پرتقال هرچه تازه تر باشد ویتامین C بیشتری دارد و طول مدت درمان را کوتاهتر می کند.
۹ - ماست بخورید : باکتری های مفید موجود در ماست باعث تحریک تولید مواد سیستم ایمنی شده که با بیماری مبارزه می کند .
۱۰- سیگار نکشید : آمار نشان می دهد که سیگاری ها دچار سرماخوردگی های بیشتر و مکرر می شوند . حتی نزدیک به افراد سیگاری بودن بطور واضح سیستم ایمنی را از بین می برد . دود راههای هوائي بینی را خشک کرده و مژک های آنرا فلج می کند . مژک های موهای ظریفی هستند که مخاط بینی و ریه ها را پوشانده و با حرکات موجی شکل خود ویروس های سرماخوردگی را از مجاری بینی خارج می کنند . یک سیگار مژک ها را برای ۴۰-۳۰ دقیقه فلج می کند .
۱۱ - مصرف الکل را قطع کنید : مصرف الکل کبد را که اولین سیستم تصفیه کننده بدن است را تخریب کرده و این به این معناست که تمامی انواع میکروبها بدن شما را به سرعت ترک نخواهند کرد .
۱۲- غرغره کردن باعث مرطوب شدن گلو و بهبودی موقت می شود. این کار را با استفاده از یک قاشق چایخوری نمک داخل یک استکان آب ولرم و روزانه حدود ۴ بار انجام دهید
طول دوره سرماخوردگی چند روز است؟
سرماخوردگی فصلی رایج یک عفونت ویروسی است که در دستگاه تنفسی شما وسعت پیدا می‌کند. ویروس‌ها را نمی‌توان با آنتی‌بیوتیک از بین برد؛ در اکثر مواقع ویروس‌هایی مانند ویروسهای سرماخوردگی فقط نیاز به زمان دارند تا دوره آنها به پایان برسد. شما میتوانید علائم عفونت را درمان کنید اما درواقع نمی‌توانید خود عفونت را درمان کنید.
به طور میانگین این بیماری چیزی بین ۷ تا ۱۰ روز طول می‌کشد. با توجه به وضعیت کلی سلامت بدن، ممکن است علائم بیماری شما کمتر و بیشتر طول بکشد. برای مثال، افراد سیگاری یا افرادی که آسم دارند ممکن است علائم را به مدت طولانی‌تری تجربه کنند. اگر علائم بیماری شما طی ۷ تا ۱۰ روز از بین نرفت، باید به پزشک مراجعه کنید. علائمی که در این مدت از بین نروند ممکن است نشانه بیماری بزرگتری باشند.
داروی سرماخوردگی :
رایج‌ترین داروی سرماخوردگی برای بزرگسالان و کودکان بالای سن ۶ سال شامل ضداحتقان، آنتی‌هیستامین، مسکن و ضد دردها می‌شود. داروهای ضد احتقان یا دکونژستان به رفع گرفتگی بینی کمک می‌کنند. آنتی‌هیستامین‌ها از عطسه جلوگیری می‌کنند و آبریزش بینی را کاهش می‌دهند. داروهای مسکن هم بدن درد و احساس کوفتگی بدن که برخی اوقات با سرماخوردگی همراه است را کاهش می‌دهند.
رایج‌ترین عوارض جانبی قرص‌های سرماخوردگی رایجی که مصرف می‌کنیم شامل موارد زیر است:
- سرگیجه
- کم آبی بدن
- خشکی دهان
- تهوع
- سردرد
همچنین لازم است بدانید که این داروها به کاهش یا برطرف کردن علائم سرماخوردگی کمک می‌کنند و بیماری را درمان یا طول آن را کوتاهتر نمی‌کنند. همچنین ۲ نکته بسیار مهم در مصرف این داروها وجود دارد. مصرف آنها برای کودکان زیر ۶ سال توصیه نمی‌شود و ممکن است خطرات جدی داشته باشد. علاوه بر این در صورت ابتلا به فشار خون بالا، بیمار حتما باید قبل از مصرف این داروها با پزشک خود مشورت کند.
درمان سرماخوردگی با طب سنتی :
سرماخوردگی یکی از شایع‌ترین بیماریهای بشر در طول زندگی است و علائمی همچون آبریزش بینی، زکام، سرفه، گلودرد و عفونت سینوس‌ها دارد. این ترشحات موادی بیماری‌زا هستند که باید پاک شوند و به هیچ وجه نباید مانع خروج آنها شد.
استفاده از گیاهان خلط آور، ضدعفونی کننده و نرم کننده سینه و ضد آبریزش بینی به اشکال مختلف، نظیر جوشانده، بخور، ملین و...در گذشته بسیار مرسوم بوده است. اما هرگونه دارویی که مانع آبریزش بینی در هنگام سرماخوردگی شود، مضر است و باعث احتباس ترشحات در بدن و غلیظ شدن ترشحات می‌شود که خود عامل بیماریهای گوناگون می‌باشد.
برای تکمیل درمان سرماخوردگی باید از همان ریشه یعنی معده و کبد شروع کنیم و بسته به مزاج فرد از موارد زیر به‌صورت مفرد یا ترکیبی بهره می‌بریم:
شربت آبلیموی طبیعی و عسل
انار، آب انار (ملس)
لیمو شیرین
دمکرده انجیر، عناب، سپستان
آب سیب
شلغم و آب آن.
و به صورت موضعی میتوان از موارد زیر استفاده کرد:
دود سیاهدانه، اسفند
روغن‌مالی ملاج سر و پیشانی با روغن سیاهدانه یا بادام تلخ
بادکش کتف
گرم نگه‌داشتن سر با کلاه پشمی یا هر پارچه نخی یا پشمی
چکاندن روغن سیاهدانه هر شب داخل بینی (۲ قطره) برای تخلیه بهتر فضولات
درمان سرماخوردگی با جوشانده :
برای زکامی که در فصل زمستان روی می دهد، جوشانده ای مرکب از گیاه زوفا، شیرین بیان و انجیر (به میزان مساوی) تهیه و سپس صاف کنید و با کمی ترنجبین شیرین کرده و روزی دو لیوان بنوشید. خوردن آش جو یا ماش با اسفناج، کدو، گشنیز، و چغندر نیز مناسب است. میتوانید به عنوان غذا، حریره‌ای با سبوس گندم، مغز بادام و عسل درست کرده و میل کنید. همچنین به جای آب از شربت گرم عسل و گلاب استفاده کنید.
دم كرده پونه كوهي و آويشن شيرازي در فصل پاييز و زمستان بسيار مناسب بوده، خاصيت ضد عفوني كنندگي داشته و براي سرماخوردگي نيز بسيار مفيد است. اين دمنوش را مي توان با مقداري عسل مخلوط نموده و روزانه چند نوبت ميل نمود.
درمان سرماخوردگی با مصرف کدو حلوایی , عسل و لیمو , زنجبیل , شیرین بیان (مصرف ريشه گياه شيرين بيان يكي از داروهای مناسب برای درمان سرفه های ناشی از سرماخوردگی است. توصيه مي شود مقدار اندكی از ريشه شيرين بيان با اندكی آب جوشانده، سپس آن را با كمی عسل مخلوط كرده و نوشيد.) , فلفل سیاه , دارچین , سیر , اکالیپتوس و روشن کردن دستگاه بخور موقع خواب توصیه می گردد .
