کبد عضوی نسبتا بزرگ پایین قفسه سینه در بدن انسان است و مسئول فیلتر کردن تمام مواد غذایی و نوشیدنی مصرف شده است که این بدان معناست که کبد مواد سمی را از مواد مغذی و مفید جدا کرده و آنها را بدون خطر وارد سیستم‌های دیگر بدن می‌کند. یک کبد سالم هر چند وقت یک بار خودش را بازسازی می‌کند، اما اگر سموم وارد شده زیاد باشند در فرایند پاکسازی اختلال رخ می‌دهد و اصطلاحاً بیماری کبد چرب ایجاد می‌شود.
یکی از بیماری های شایع در جهان بیماری کبد چرب است. كبد چرب از بیماری‌های قرن ۲۱ به شمار می‌آید كه در اثر رسوب و تجمع بیش از حد چربی در بافت كبد ایجاد می‌شود. در نتیجه، اختلالاتی در فعالیت طبیعی كبد به وجود می‌آورد كه باعث نارسایی كبدی می‌شود. طبیعتا چربی در کبد هر انسانی وجود دارد؛ اما اگر چربی کبدی بیش از ۵ درصد باشد، فرد مبتلا به کبد چرب خواهد بود. بیماری کبد چرب در دو حالت۱- کبد چرب الکلی و۲- کبد چرب غیر الکلی وجود دارد. کبد چرب الکلی همان‌طور که نامش پیدا است در اثر مصرف بی‌رویه‌ی نوشیدنی‌های الکلی ایجاد می‌شود؛ اما دلایل ابتلا به کبد چرب غیر الکلی ناشی از مواردی مانند دیابت، چاقی و سوء تغذیه شناخته شده است. یک بیماری سهل و ممتنع است که قابل پیشگیری و درمان بوده و استرس مضاعف در خصوص این بیماری منطقی نیست و نیازی به پیگیری تشخیصی ــ درمانی با فواصل کوتاه مدت ندارد.
علائم اصلی کبد چرب عبارتند از:
۱- بی اشتهایی و ضعف مفرد بدنبال آن کاهش وزن
۲- حالت تهوع
۳- درد غیرعادی در ناحیه شکم
۴- زردی چشم و پوست و تیرگی پوستِ گردن و زیر بغل و ضایعات پوستی کدر
۵- با این حال به این علائم اکتفا نکنید. برای تشخیص قطعی نیاز به سونوگرافی وجود دارد.
تشخیص کبد چرب:
کبد چرب غالباً بدون علامت است و در بررسی‌های دوره‌ای و غربالگری مشخص می‌شود.
آزمایشات خون، سونوگرافی، ام‌آرآی و حتی نمونه‌برداری کبدی در مواقع لزوم، مبین کبد چرب خواهد بود.
انجام آزمایشات غیرضروری و انجام مکرر روش‌های تشخیصی همچون سونوگرافی فایده‌بخش نبوده لذا توصیه نمی‌شود.
کبد چرب چهار مرحله دارد که شایعترین حالت همان مرحله یک است که صرفاً افزایش نسبی چربی کبد وجود داشته و خطرآفرین نیست.
كبد چرب چگونه در بدن ایجاد می‌شود؟
كبد چرب به دلیل كم‌تحركی، افزایش وزن و استفاده از غذاهای پركالری، كم‌فیبر و غذاهای آماده با سس فراوان ایجاد می‌شود. همچنین داشتن حداقل فعالیت‌های فیزیكی و اضافه‌وزن متاسفانه سبب افزایش این بیماری شده است. در حال حاضر ۳۰ تا ۴۰درصد بیمارانی كه به متخصصان مراجعه می‌كنند به نحوی كبد چرب در آنها دیده می‌شود. درگیری كبدی از جمله مضرات مصرف مواد غذایی نامناسب و عدم فعالیت فیزیكی با گسترش زندگی ماشینی امروز است و با وزن بیمار ارتباط مستقیم دارد.
مهمترین دلایل ابتلا به کبد چرب :
۱- الکل و کبد چرب :
در مطالعات انجام شده نقش مصرف الکل در ابتلا به کبد چرب، در انسان و حیوانات به اثبات رسیده است. مصرف همزمان الکل و غذاهای پرچرب این حالت را تشدید می‌کند. کبد چرب به طور شایع، به دنبال مصرف مقادیر اندک یا زیاد الکل، حتی برای مدت زمان کوتاهی، دیده می‌شود. رسوب چربی در کبد می‌تواند سبب خستگی، ضعف، بی‌اشتهایی، تهوع، احساس ناخوشی در شکم و بزرگی کبد شود. در موارد شدید، زردی نیز عارض می‌شود. باید توجه داشت که بی‌توجهی به لزوم قطع مصرف الکل می‌تواند سبب تخریب جدی کبد شود.
۲- دیابت شیرین :
یکی از مهمترین علل بروز بیماری کبد چرب، بیماری دیابت یا بیماری افزایش غیرطبیعی قند خون است. دیابت یا بیماری قند یکی از بیماری‌های شایع در جهان محسوب می‌شود.
بیماری دیابت به دو دلیل در بدن ایجاد می‌شود:
۱- یکی اختلال یا نقص در هورمون انسولین که از غده لوزالمعده انسان ترشح می‌شود.
۲- اختلال در جذب و مصرف انسولین توسط سلول بدن به دلیل مقاومت به آن است .
دیابت بیماری است که در حال حاضر قابل درمان نیست ولی قابل کنترل است. با کنترل این بیماری از عوارض آن جلوگیری می‌شود دیابت اگر به خوبی کنترل نشود، عوارض متعددی را برای بیماری ایجاد می‌کند. یکی از این عوارض کبد چرب است. کبد چرب در دیابت نوع یک شایع نیست ولی در نیمی از مبتلایان به دیابت نوع دو دیده می‌شود. علت ترشح چربی در کبد مبتلایان به دیابت قندی نوع دو، افزایش اسیدهای چرب با منشأ غذایی و متابولیسم مواد نشاسته‌ای و تبدیل آنها به اسیدهای چرب است.
۳- اختلالات چربی خون :
افزایش چربی‌های خون می‌توانند منجر به ابتلا به کبد چرب شوند. اختلالات چربی اغلب در افراد چاق و با سابقه بیماری دیابت در خانواده همراه است ولی در برخی افراد لاغر نیز به دلیل سابقه خانوادگی دیده می‌شوند. به منظور کاهش چربی‌های خون رعایت نکاتی مانند کاهش مصرف چربی اشباع شده در غذای مصرفی، زدودن کالری‌های اضافی، افزایش مصرف فیبرهای غذایی، قطع مصرف الکل، قطع استعمال دخانیات، وجود برنامه منظم ورزشی و مصرف بیشتر ماهی سفید الزامی است.
۴- چاقی و کبد چرب :
افراد چاق نسبت به افراد دارای وزن طبیعی نسبت به بو یا مزه غذا به میزان بیشتری پاسخ می‌دهند. باید توجه داشت که زیاد خوردن یک علت مهم چاقی است ولی تنها علت نیست بلکه عوامل دیگری مانند تاثیرات محیطی، فرهنگی و ژنتیکی همگی در بروز چاقی دخالت دارند.زمانی که انرژی ورودی بیش از حد مصرفی باشد، کالری اضافه در بافت چربی ذخیره می‌شود و اگر این حالت طولانی مدت باشد، فرد چاق می‌شود.
برای کاهش وزن در قدم اول باید به شیوه زندگی فرد توجه داشت و رژیم غذایی با محدودیت کالری را به اجرا درآورد ولی رژیم‌های غذایی سخت و طاقت‌فرسا مناسب نیست. مشکل عمده در درمان چاقی، کاهش وزن نیست بلکه حفظ وزن کاهش یافته است. متاسفانه تعداد معدودی از بیماران به طور دایم کاهش وزن خود را حفظ می‌کنند. بدیهی است که دیابت و بالا بودن چربی خون در افراد چاق نیز دیده می‌شود و این دو عامل در ابتلا به کبد چرب کمک موثر است.
درمان کبد چرب و رژیم غذایی مناسب :
۱- ورزش منظم و به‌خصوص ورزشهای هوازی و استقامتی و رژیم‌های غذایی اساس درمان هستند. ورزشی که منجر به کاهش وزن و قند و چربی خون شود می‌تواند موجب کاهش چربی کبد شود.
کبد عضوی نسبتا بزرگ پایین قفسه سینه در بدن انسان است و مسئول فیلتر کردن تمام مواد غذایی و نوشیدنی مصرف شده است که این بدان معناست که کبد مواد سمی را از مواد مغذی و مفید جدا کرده و آنها را بدون خطر وارد سیستم‌های دیگر بدن می‌کند. یک کبد سالم هر چند وقت یک بار خودش را بازسازی می‌کند، اما اگر سموم وارد شده زیاد باشند در فرایند پاکسازی اختلال رخ می‌دهد و اصطلاحاً بیماری کبد چرب ایجاد می‌شود.
یکی از بیماری های شایع در جهان بیماری کبد چرب است. كبد چرب از بیماری‌های قرن ۲۱ به شمار می‌آید كه در اثر رسوب و تجمع بیش از حد چربی در بافت كبد ایجاد می‌شود. در نتیجه، اختلالاتی در فعالیت طبیعی كبد به وجود می‌آورد كه باعث نارسایی كبدی می‌شود. طبیعتا چربی در کبد هر انسانی وجود دارد؛ اما اگر چربی کبدی بیش از ۵ درصد باشد، فرد مبتلا به کبد چرب خواهد بود. بیماری کبد چرب در دو حالت۱- کبد چرب الکلی و۲- کبد چرب غیر الکلی وجود دارد. کبد چرب الکلی همان‌طور که نامش پیدا است در اثر مصرف بی‌رویه‌ی نوشیدنی‌های الکلی ایجاد می‌شود؛ اما دلایل ابتلا به کبد چرب غیر الکلی ناشی از مواردی مانند دیابت، چاقی و سوء تغذیه شناخته شده است. یک بیماری سهل و ممتنع است که قابل پیشگیری و درمان بوده و استرس مضاعف در خصوص این بیماری منطقی نیست و نیازی به پیگیری تشخیصی ــ درمانی با فواصل کوتاه مدت ندارد.
علائم اصلی کبد چرب عبارتند از:
۱- بی اشتهایی و ضعف مفرد بدنبال آن کاهش وزن
۲- حالت تهوع
۳- درد غیرعادی در ناحیه شکم
۴- زردی چشم و پوست و تیرگی پوستِ گردن و زیر بغل و ضایعات پوستی کدر
۵- با این حال به این علائم اکتفا نکنید. برای تشخیص قطعی نیاز به سونوگرافی وجود دارد.
تشخیص کبد چرب:
کبد چرب غالباً بدون علامت است و در بررسی‌های دوره‌ای و غربالگری مشخص می‌شود.
آزمایشات خون، سونوگرافی، ام‌آرآی و حتی نمونه‌برداری کبدی در مواقع لزوم، مبین کبد چرب خواهد بود.
انجام آزمایشات غیرضروری و انجام مکرر روش‌های تشخیصی همچون سونوگرافی فایده‌بخش نبوده لذا توصیه نمی‌شود.
کبد چرب چهار مرحله دارد که شایعترین حالت همان مرحله یک است که صرفاً افزایش نسبی چربی کبد وجود داشته و خطرآفرین نیست.
كبد چرب چگونه در بدن ایجاد می‌شود؟
كبد چرب به دلیل كم‌تحركی، افزایش وزن و استفاده از غذاهای پركالری، كم‌فیبر و غذاهای آماده با سس فراوان ایجاد می‌شود. همچنین داشتن حداقل فعالیت‌های فیزیكی و اضافه‌وزن متاسفانه سبب افزایش این بیماری شده است. در حال حاضر ۳۰ تا ۴۰درصد بیمارانی كه به متخصصان مراجعه می‌كنند به نحوی كبد چرب در آنها دیده می‌شود. درگیری كبدی از جمله مضرات مصرف مواد غذایی نامناسب و عدم فعالیت فیزیكی با گسترش زندگی ماشینی امروز است و با وزن بیمار ارتباط مستقیم دارد.
مهمترین دلایل ابتلا به کبد چرب :
۱- الکل و کبد چرب :
در مطالعات انجام شده نقش مصرف الکل در ابتلا به کبد چرب، در انسان و حیوانات به اثبات رسیده است. مصرف همزمان الکل و غذاهای پرچرب این حالت را تشدید می‌کند. کبد چرب به طور شایع، به دنبال مصرف مقادیر اندک یا زیاد الکل، حتی برای مدت زمان کوتاهی، دیده می‌شود. رسوب چربی در کبد می‌تواند سبب خستگی، ضعف، بی‌اشتهایی، تهوع، احساس ناخوشی در شکم و بزرگی کبد شود. در موارد شدید، زردی نیز عارض می‌شود. باید توجه داشت که بی‌توجهی به لزوم قطع مصرف الکل می‌تواند سبب تخریب جدی کبد شود.
۲- دیابت شیرین :
یکی از مهمترین علل بروز بیماری کبد چرب، بیماری دیابت یا بیماری افزایش غیرطبیعی قند خون است. دیابت یا بیماری قند یکی از بیماری‌های شایع در جهان محسوب می‌شود.
بیماری دیابت به دو دلیل در بدن ایجاد می‌شود:
۱- یکی اختلال یا نقص در هورمون انسولین که از غده لوزالمعده انسان ترشح می‌شود.
۲- اختلال در جذب و مصرف انسولین توسط سلول بدن به دلیل مقاومت به آن است .
دیابت بیماری است که در حال حاضر قابل درمان نیست ولی قابل کنترل است. با کنترل این بیماری از عوارض آن جلوگیری می‌شود دیابت اگر به خوبی کنترل نشود، عوارض متعددی را برای بیماری ایجاد می‌کند. یکی از این عوارض کبد چرب است. کبد چرب در دیابت نوع یک شایع نیست ولی در نیمی از مبتلایان به دیابت نوع دو دیده می‌شود. علت ترشح چربی در کبد مبتلایان به دیابت قندی نوع دو، افزایش اسیدهای چرب با منشأ غذایی و متابولیسم مواد نشاسته‌ای و تبدیل آنها به اسیدهای چرب است.
۳- اختلالات چربی خون :
افزایش چربی‌های خون می‌توانند منجر به ابتلا به کبد چرب شوند. اختلالات چربی اغلب در افراد چاق و با سابقه بیماری دیابت در خانواده همراه است ولی در برخی افراد لاغر نیز به دلیل سابقه خانوادگی دیده می‌شوند. به منظور کاهش چربی‌های خون رعایت نکاتی مانند کاهش مصرف چربی اشباع شده در غذای مصرفی، زدودن کالری‌های اضافی، افزایش مصرف فیبرهای غذایی، قطع مصرف الکل، قطع استعمال دخانیات، وجود برنامه منظم ورزشی و مصرف بیشتر ماهی سفید الزامی است.
۴- چاقی و کبد چرب :
افراد چاق نسبت به افراد دارای وزن طبیعی نسبت به بو یا مزه غذا به میزان بیشتری پاسخ می‌دهند. باید توجه داشت که زیاد خوردن یک علت مهم چاقی است ولی تنها علت نیست بلکه عوامل دیگری مانند تاثیرات محیطی، فرهنگی و ژنتیکی همگی در بروز چاقی دخالت دارند.زمانی که انرژی ورودی بیش از حد مصرفی باشد، کالری اضافه در بافت چربی ذخیره می‌شود و اگر این حالت طولانی مدت باشد، فرد چاق می‌شود.
برای کاهش وزن در قدم اول باید به شیوه زندگی فرد توجه داشت و رژیم غذایی با محدودیت کالری را به اجرا درآورد ولی رژیم‌های غذایی سخت و طاقت‌فرسا مناسب نیست. مشکل عمده در درمان چاقی، کاهش وزن نیست بلکه حفظ وزن کاهش یافته است. متاسفانه تعداد معدودی از بیماران به طور دایم کاهش وزن خود را حفظ می‌کنند. بدیهی است که دیابت و بالا بودن چربی خون در افراد چاق نیز دیده می‌شود و این دو عامل در ابتلا به کبد چرب کمک موثر است.
