توجه به وضعیت سلامت روح و روان و شناختن هیجانات و الگوهای فکری، بدون تردید نوعی قدرت و مهارت است که باید به آن مجهز باشیم. هر مشکلی که درمان نشده رها شود در نهایت بدتر خواهد شد و دلایل زیادی وجود دارد که چرا افراد ممکن است از اصلاح وضعیت روحی و روانی خود طفره بروند. یکی از شایع‌ترین دلایل این است که بیشتر ما درخواست کمک کردن را علامت ضعف می‌دانیم و فکر می‌کنیم باید خودمان به تنهایی تمام مشکلات را حل کنیم. البته کمبود وقت و مشکلات مالی نیز می‌توانند موانعی بر سر راه درمان‌های روحی و روانی ایجاد کنند.
حتما تابهحال دیده‌اید که فردی با یک ناراحتی جسمی کاملا واضح مانند درد قفسه‌ی سینه، تهوع، سردرد و… به پزشک مراجعه می‌کند، اما پس از معاینه و انجام آزمایش‌های مختلف، درنهایت به او می‌گویند که مشکلش جسمی نیست و از اعصابش است! شاید عجیب به‌نظر برسد اما ذهن و جسم، ارتباط نزدیک و تنگاتنگی باهم دارند و هرگونه فشار و استرس روحی می‌تواند اثرات منفی‌ای روی سلامت جسمی بگذارد و خود را به شکل دردهای مبهم یا بیماری‌های جدی نشان دهد. استرس و اضطراب روانی باعث بروز بیماری‌ها و علائم مختلفی در بدن می‌شوند .
اکثر ما قبول داریم که زندگی پر از مشغله و گرفتاری است. درحالی‌که برخی از مردم در مدیریت تمام مسائل و مشکلاتی که زندگی سر راه‌شان قرار می‌دهد، استاد هستند، اما بقیه (یعنی اکثر ما) به‌خاطر محرک‌های تنش‌زایی که در زندگی روزمره‌مان وجود دارد، به عوارض منفی جسمی و روحی دچار می‌شویم.
آخرین باری را که ترسیدید یا استرس داشتید به‌خاطر بیاورید! آیا متوجه شدید که نفس‌تان تندتر و عضلات‌تان سفت شده‌اند؟ شاید چندین ماه است که معده‌تان به‌هم می‌ریزد و ناراحت است یا وقتی بیش‌ازحد نگران می‌شوید، سردرد مزمن می‌گیرید.
علائمی که نشان می‌دهند وضعیت روحی و روانی‌تان در معرض خطر است:
از روابط تان گرفته تا وضعیت خواب و استراحت و تفریح تان همه و همه چیزهایی هستند که تحت تأثیر سلامت روحی‌اند. فرقی نمی‌کند شما چه شیوه‌ای را برای رسیدگی به سلامت روح و روانتان مناسب بدانید، مراجعه به روانشناس یا بیشتر وقت گذاشتن برای رسیدگی‌های فردی و دیدار با دوستان یا استراحت و سرگرم شدن به مشغولیت‌های مورد علاقه‌تان، به هر حال باید باور کنید که شما لایق این هستید که وضعیت روحی‌تان را در بهترین حالت ممکن نگه دارید.پس اول بهتر است بدانید چه علائمی نشان می‌دهند که وضعیت روحی و روانی‌تان در معرض خطر است:
۱- زیاد احساس نگرانی یا خشم می‌کنید:
کم طاقت شدن یا حساسیت پذیری زیاد می‌تواند به معنی نادیده گرفتن چیزی باشد که از درون آزارتان می‌دهد. تحریک‌پذیری عصبی می‌تواند نشان‌دهنده‌ی افسردگی یا اضطراب باشد. ضمناً اگر مشکل روحی‌تان مدت‌ها به حال خود رها شود دچار فرسودگی و ناتوانی خواهید شد.
۲- خوب نمی‌خوابید:
ارتباط بین سلامت روانی و اختلالات خواب قابل توجه است. همانطور که مشکلات روحی می‌توانند در خواب اختلال ایجاد کنند، خواب کم و بی‌کیفیت نیز می‌تواند علائم روحی و روانی‌تان را تشدید کند. راه‌هایی برای بهبود الگوهای خوابتان پیدا کنید و اگر موفق نشدید خودتان مشکل خوابتان را برطرف کنید، بهتر است به یک درمانگر مراجعه کنید.
۳- الگوهای تغذیه‌تان تغییر کرده‌اند:
هرچند علت تغییر الگوها و عادت‌های غذایی می‌تواند متنوع باشد؛ اما بیماری‌های روحی و روانی مانند اضطراب و افسردگی نیز می‌توانند در اشتها اختلال ایجاد کنند. اگر متوجه شدید اشتهایتان دچار تغییرات قابل توجهی شده و قادر به رفع آن نیستید، حتماً برای ارزیابی از پزشک کمک بخواهید چون ممکن است وضعیت روحی‌تان دچار مشکل شده باشد.
۴- اغلب اوقات نسبت به کارتان بی‌تفاوت هستید:
سرخوردگی و بی‌تفاوتی نسبت به کار می‌تواند نشان‌دهنده‌ی فرسودگی ذهنی باشد. ضمناً افسردگی و اضطراب می‌توانند عملکرد حرفه‌ای را مختل کنند. اگر محیط کارتان سمی باشد می‌تواند به تدریج به سلامت روانتان آسیب بزند؛ اما حتی اگر شما عاشق کارتان باشید باز هم مشکل روحی و روانی می‌تواند در روتین کاری‌تان اختلال ایجاد نماید. پس برای درخواست کمک تردید نداشته باشید.
۵- تنها و گوشه‌گیر شده‌اید:
نیاز به گهگاه تنها بودن بخشی از مراقبت‌های فردی است؛ اما اگر می‌بینید اغلب تنهایید و خودتان را از جمع دوستان و خانواده کنار می‌کشید، پس تنهایی‌تان به مرور در حال شدت گرفتن است و ممکن است دچار مشکل روحی باشید.
۶- میل جنسی‌تان تغییر کرده است:
میل جنسی می‌تواند تغییرات گسترده‌ای داشته باشد که بستگی به افراد و شرایطشان دارد؛ اما اگر متوجه شده‌اید میل جنسی‌تان به طور ناگهانی ناپدید شده یا الگوهای جنسی نرمالتان تغییر چشمگیری کرده است پس ممکن است نیاز داشته باشید با یک درمانگر مشورت کنید و علت احتمالی را پیدا نمایید. شاید سلامت روانتان در خطر باشد.
۷- علاقه خود را نسبت به چیزهایی که زمانی برایتان مهم بوده از دست داده‌اید:
اگر دیگر علاقه‌ای به فعالیت‌هایی که زمانی دوست داشتید ندارید می‌تواند نشان‌دهنده‌ی فشار روانی باشد. افسردگی و اضطراب می‌توانند زندگی روزمره را از راه‌های گوناگون تحت تأثیر قرار دهند و خستگی و فرسودگی‌های روحی ایجاد کنند. اگر دیگر نمی‌توانید از تجربیات زندگی‌تان لذت ببرید یا حتی نسبت به خودتان حس خوبی ندارید، پس باید بررسی کنید که آیا وضعیت روحی و روانی‌تان سالم است یا نه.
۸- علائم فیزیکی و بدنی دارید که دلیلی برایشان پیدا نمی‌کنید:
اگر تمام مدت احساس بدن‌درد می‌کنید و دچار بیماری خاصی هم نیستید، این احتمال وجود دارد که این احساسات ناشی از اضطراب باشند. علائم فیزیکی و بدنی که دلیلی برایشان نمی‌یابید، مانند معده درد و سردرد، اغلب علامت این هستند که تحت استرس زیادی هستید و نمی‌دانید، یا بیشتر از آنچه احساس کنید از درون تحت فشارید. علائمتان را بنویسید تا بتوانید آن‌ها را با پزشک مطرح کنید. این احتمال وجود دارد که نیاز به درمان وضعیت روانی‌تان داشته باشید.
۹- دقت و تمرکزتان مشکل پیدا کرده است:
هرچند هر کسی ممکن است گاهی کم دقت و کم تمرکز شود؛ اما مشکلات تمرکزی که مدام تکرار می‌شوند می‌توانند نشان‌دهنده‌ی افت سلامت روانی باشند. اگر نمی‌توانید روی چیزی مثل سابق تمرکز کنید، مخصوصاً در عملکردهای عادی روزانه‌تان، به یک درمانگر مراجعه کنید.
۱۰- بیماری روانی بر سلامت جسمی شما تأثیر می‌گذارد:
فکر این که سلامت روان از سلامت جسمی جداست آسان است؛ اما یادتان باشد که مغز شما بخشی از بدنتان است. بیماری‌های روانی علت اصلی بسیاری از علائم جسمی است. به عنوان مثال، اگر از بی‌خوابی، تپش قلب یا خستگی رنج می‌برید، پزشکتان افسردگی، اضطراب یا سایر شرایط روانی را هم مدنظر می‌گیرد تا ببیند آیا علت این مشکلات، روانی است یا خیر. برای پی بردن به اهمیت این موضوع، انجمن قلب آمریکا در سال‌های اخیر بیانیه‌ای را منتشر کرد که در آن آمده افسردگی یک عامل خطر در بیماران مبتلا به سندرم حاد عروق کرونر در نظر گرفته شود.
۱۱- بیماری‌ها یا آسیب‌ها می‌توانند خطر ابتلای شما به مشکلات روانی را افزایش دهند:
درست همانطور که بیماری روانی می‌تواند باعث ایجاد علائم جسمی در بدن شما شود، برخی بیماری‌ها و مشکلات جسمی نیز می‌توانند خطر ابتلا به بیماری روانی را افزایش دهند. این در مورد بیماری‌های مزمن مانند سرطان، مولتیپل اسکلروزیس، دیابت، سکته مغزی، صرع، پارکینسون و موارد دیگر صادق است.
۱۲- تشخیص زودرس بسیار کمک‌کننده است:
مانند اکثر شرایط پزشکی، تشخیص زودرس، معمولاً منجر به نتایج بهتری می‌شود. دریافت کمک‌های لازم به موقع می‌تواند به شما در جلوگیری از بدتر شدن علائم بیماری روانی کمک کند. از طرف دیگر، درمان می‌تواند به شما کمک کند که از اثرات منفی این علائم در زندگی‌تان جلوگیری کنید؛ از روابط پرتنش گرفته تا مشکل در کار و امور مالی.
اغلب در خانواده‌ها موروثی است:
تاریخچه سلامت خانواده‌تان به پیش‌بینی خطر ابتلا به بیماری روانی در شما کمک می‌کند. از آنجا که بیماری‌های روانی هم ممکن است در افراد زیادی از اعضای یک خانواده اتفاق بیفتد، همانطور که در مورد بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان و سایر بیماری‌ها اطلاعات خانواده‌تان را جمع‌آوری می‌کنید در مورد بیماری‌های روانی هم تحقیق کنید.
۱۳- احساس می‌کنید قلب‌تان می‌خواهد از سینه بیرون بیاید:
آیا دائما تپش قلب دارید و قلب‌تان تندتند می‌زند؟ تپش قلب معمولا به‌عنوان نشانه‌ی اضطراب شناخته می‌شود و احتمالا اولین چیزی است که وقتی تحت استرس مزمن قرار می‌گیرید، متوجه‌ی آن خواهید شد.
دلیلش این است که وقتی شما مضطرب هستید، مغزتان هورمون‌هایی ترشح می‌کند که می‌توانند باعث تپش تندتر و محکم‌تر قلب‌تان شوند.
کف دست‌تان بیش‌ازحد عرق می‌کند
آیا تابهحال احساس کرده‌اید که وقتی بیش‌ازحد مضطرب یا پریشان هستید، کف دست‌هایتان به‌شدت عرق می‌کنند و خیس می‌شوند؟ ییپ می‌گوید که عرق کردن کف دست‌ها مانند تپش قلب، یک علامت شایع استرس است و معمولا هنگامی اتفاق می‌افتد که غدد عرق شما در واکنش به پاسخ جنگ یا گریز یا سیستم عصبی سمپاتیک، تحریک می‌شوند.
۱۴- معده تان ناراحت است و دائما به‌هم می‌ریزد:
اگر همیشه استرس دارید، طبیعی است که معده‌تان بهم بریزد و حتی ممکن است این ناراحتی معده به‌سرعت به سندروم روده‌ی تحریک‌پذیرتبدیل شود.
در طب ایرانی مهمترین روش برای حفظ سلامت انسان:
۱- رژیم غذایی خود را اصلاح کنید:
غذای خود را بر اساس مزاج و شرایط خودتان انتخاب کنید. از خوردن غذای ناسالم و تند خوردن آن پرهیز کنید. هنگام خوردن غذا سعی کنید به نعمت خدا و غذایی که می‌خورید فکر کنید و شکرگزار باشید و از افکار مزاحم و نگرانی‌ها خودتان را دور نگهدارید.
۲- خواب خود را تنظیم کنید:
خواب کافی و به موقع از ملزومات سلامت است. خواب خوب از حدود ساعت ۱۰ شب تا کمی قبل از اذان صبح توصیه می‌شود.
۳- ورزش کنید:
اگر می‌خواهید سلامت جسم، روان و ... همه را یک جا داشته باشید، در طول روز حتما برنامه ورزش برای خودتان داشته باشید. ورزش تنها منبع تولید حرارت غریزی بعد از تولد است. حرارتی که طول عمر و انرژی شما را تامین می‌کند. پس ورزش منظم را از دست ندهید حتی اگر مدت آن ۵ تا ۱۰ دقیقه باشد. دو درجا، پیاده‌روی تند، حرکات کششی و حتی نشسته با تمرکز و توجه به تنفس، بهترین ورزش‌ها برای خانم‌های پر مشغله هستند.
۴- افسردگی و اضطراب را از خود دور کنید:
زندگی هر کسی پستی و بلندی‌هایی دارد که خیلی اوقات از کنترل او خارج است. ضمن اینکه تلاش می‌کنید موقعیت خود را آگاهانه درک کنید و بهترین کار ممکن را در آن شرایط انجام دهید؛ به این فکر کنید که این شرایط از طرف یک قدرت نامتناهی برای شما فرستاده شده تا بتوانید آب دیده شوید و چیزهای زیادی از این وضعیت بیاموزید. یادتان باشد برای چه به این دنیا آمده‌اید. همه تهدیدها می‌توانند فرصتی برای رشد و تکامل شما باشند. بنابراین افسردگی، ترس و اضطراب را با آگاهی و قدرت بزرگ معنوی خود کنار بگذارید و به پیش بروید.
۵- به بعد معنوی وجودتان توجه کنید:
اگر در هر لحظه از زندگی احساس ضعف کردید و دچار ناامیدی شدید، مراجعه به پزشک را فراموش نکنید. همانطور که جسم شما هنگام بیماری به پزشک نیاز دارد، روان و روح شما نیز به پزشک معنوی نیاز دارد.
۶- سیستم دفعی بدنتان را تقویت کنید:
آب و هوایی که در آن نفس می‌کشیم و دنیای اطراف اگر چه آلوده است اما برای در امان ماندن از آن آلودگی‌ها هم راه ساده‌ای هست: تقویت طبیعت و سیستم دفاعی هوشمند بدن. این سیستم مواد زاید را اگر ناچیز باشد، به راحتی از طریق سیستم‌های دفعی بدن مانند ادرار، مدفوع، عرق، اشک و سایر ترشحات بدن، از بدن خارج می‌کند. بنابر این مراقب باشید که این سیستم‌ها در بدنتان خوب و فعال باشند. در صورت وجود یبوست، و اختلال در هر یک از مواد دفعی به پزشک مراجعه کنید.
داروی گیاهی و دمنوش موثر بر آرامبخش اعصاب و روان :
۱- دمنوش آرامش چای میوه گل نسترن:
با ۱۵ عدد میوه گل نسترن می‌توانید یک دمنوش آرامبخش اعصاب و روان تهیه کنید. این چای طبیعتی معتدل و تا اندازه‌ای خشک دارد وغنی از ویتامین ث. می‌باشد برای همین در پیشگیری و درمان سرماخوردگی موثراست.
۲- دمنوش آرامش چای به لیمو - زیرفون:
این چای با طبیعت گرم برای آرامش اعصاب و روان بسیار مفید است. خواص فوق العاده این دمنوش گیاهی باعث شده است تا این نوشیدنی در لیست درمان‌های مشکلاتی همچون سرماخوردگی، تشنّج، نقرس، دردهای سیاتیکی، غلظت خون، روماتیسم، بی خوابی‌های شبانه، میگرن، اضطراب، طپش قلب، سردرد، آسم، فشارخون و اسهال موثراست؛ همچنین این چای، تقویت کننده حافظه، شستشودهنده کلیه و مقوی قرار گیرد.
نکته: مصرف این چای به علّت دارا بودن زیرفون، برای خانم‌های باردار ممنوع است.
۳- دمنوش آرامش هل:
هل، سیستم عصبی، دستگاه تنفسی و دستگاه گوارشی را آرام می‌کند و همین خود دلیلی واضح و ساده است برای اینکه برای آرامش اعصاب و روان از دمنوش آن استفاده کنیم. هل علاوه بر این برای تقویت هوش و افزایش قدرت جنسی مفید است. در طب چینی از آن برای مقابله با مشکلات معده و روده‌ها استفاده می‌کنند.
۴- دمنوش آرامش چای زعفران:
همانطور که می‌دانید زعفران، طبیعتی گرم و خشک دارد و یکی از گیاهانی است که شادی بخش و خنده آور است. تقویت قلب، تحریک قوای مغزی، ضدکرم خوردگی دندان، شستشودهنده کلیه، تقویت کننده معده، درمان و ضدسرفه و خلط آور است.
نکته: در هنگام زایمان برای تسهیل و تسریع روند زایمان می‌توان یک مثقال آن را دم کرده میل نمود، امّا در دوران بارداری بهتر است از مصرف زیاد آن خودداری کرد.
۵- دمنوش نعناع فلفلی:
نعناع تقویت کننده و نیروبخش است، به هضم غذا کمک و عملکرد معده، کبد، صفرا و روده‌ها را کنترل می‌کند. نعناع فلفلی یکی از گیاهانی است که موجب تسکین بدن و افزایش هوش می‌شود. این سبزی معطر به خوبی با چای (چای سبز و سفید) ترکیب شده و طعم خوبی به آن میبخشد.
۶- دمنوش چای بابونه:
طبیعت این گیاه دارویی معتدل و در بابونه‌های صحرایی به سمت گرم و خشک است، گیاهی دارویی با خاصیت ضد صفرا و آرام بخش اعصاب، به ویژه اعصاب معده و روده است. از خواص و فواید دیگر این گیاه که دمنوش آن بسیار طرفدار دارد می‌توان به ضد تب، ضد انگل، ضد یبوست و اشتهاآور بودن آن اشاره کرد.
چای و دمنوش بابونه توسط متخصصان طب سنتی برای درمان‌هایی با هدف تقویت حافظه، تقویت اعصاب، آرامش بخش و خواب آور، ضد تشنج، درمان اضطراب و استرس، درمان سرگیجه همچنین خواص قلب و عروقی بابونه شامل گشاد کننده عروق قلبی، پایین آورنده فشار خون، بهتر کردن خون رسانی به مغز و کلیه، رقیق کردن خون و کمک کننده به کم خونی تجویز می‌کنند.
۷- دمنوش آرامش چای زیره سیاه:
دمنوش درمانی زیر سیاه با طبیعت بسیار گرمی که دارد می‌تواند ناآرامی اعصاب را که گاهی ناشی از سردی زیاد مزاج است به راحتی رفع کند؛ علاوه براین خواص دیگری همچون افزایش فشارخون پایین، تصفیه خون، تقویت قلب وعروق وشـسـتـشـوی کـلـیـه، ضد زردی پوست، افزایش دهنده شیرمادر، ضد نفخ وتقویت معده از آن مطرح شده است.
۸- دمنوش آرامش بادرنجبویه
بادرنجبویه یا همان گیاه ملیسا یکی از نسخه‌های طب سنتی برای هضم و اعصاب است، گیاه پرخاصیتی که برای تنظیم عملکرد تیروئید مفید است و به دلیل دارا بودن آنتی اکسیدانی ضد اضطراب قوی است.
پیام ما برای شما این است:
در صورت بروز علائم بیماری روانی، موارد را با پزشک تان در میان بگذارید. چه با مشکلات عادی مانند اضطراب یا افسردگی روبرو باشید و چه شرایط نادری مانند اسکیزوفرنی، پزشک می‌تواند در ایجاد یک برنامه مراقبتی به شما کمک کند یا شما را به یک متخصص ارجاع دهد. بدانید مطب پزشک یک مکان امن برای به اشتراک گذاشتن ترس‌های شماست.
